OŚRODKI WŁADZY NA ZIEMIACH POLSKICH U PROGU NIEPODLEGŁOŚCI
ZABÓR PRUSKI
Naczelna Rada Ludowa w Poznaniu
Zalążkiem Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu był nielegalny Komitet Międzypartyjny (nazywany także Centralnym Komitetem Obywatelskim), który działał w Poznaniu od 1916 r. Największy wpływ na pracę tej organizacji miało Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne. NRL popierała państwa Ententy i współpracowała z założonym przez Romana Dmowskiego 15 sierpnia 1917 r. w Lozannie Komitetem Narodowym Polskim. KNP został później przeniesiony do Paryża. Przez Wielką Brytanię, Francję i Włochy był uznawany za przedstawicielstwo rządu polskiego na emigracji i reprezentanta interesów polskich.
W dniu ogłoszenia rozejmu, 11 listopada 1918 r., Komitet Międzypartyjny ujawnił się. Zmienił nazwę na Radę Ludową, a następnie wyłonił Tymczasowy Komisariat w skład którego weszli: ks. Stanisław Adamski, Wojciech Korfanty i Adam Poszwiński. 14 listopada ponownie zmieniono nazwę na Naczelną Radę Ludową. Obradujący w Poznaniu Polski Sejm Dzielnicowy 5 grudnia uznał ją za legalną władzę państwową i powołał organ wykonawczy – Komisariat. Weszli do niego: ks. Stanisław Adamski i Władysław Seyda z Wielkopolski, Wojciech Korfanty i Józef Rymer ze Śląska, Stefan Łaszewski z Pomorza Gdańskiego, Adam Poszwiński z Kujaw.
W Bytomiu i Gdańsku powołano podkomisariaty.
NRL popierała pokojowe przejęcie ziem zaboru pruskiego przez odradzające się państwo polskie. W momencie wybuchu powstania wielkopolskiego NRL przejęła kontrolę cywilną i wojskową nad wyzwolonymi ziemiami. Po zakończeniu powstania uzgodniono stopniowe włączanie Wielkopolski w ramy odrodzonego państwa. W tym celu, zgodnie z ustawą Sejmu Ustawodawczego, 12 sierpnia 1919 r. powołano Ministerstwo byłej Dzielnicy Pruskiej, na czele którego stanął Władysław Seyda. Następnie 19 sierpnia 1919 r. NRL uległa samorozwiązaniu. Rozwiązał się także Komisariat. W ten sposób zakończył się proces przejmowania władzy w Wielkopolsce przez Rząd RP.
Na górnym Śląsku NRL nie została rozwiązana. Po zakończeniu III powstania śląskiego, do maja 1922 roku, w NRL pracował prawnik Paweł Kempka, który organizował struktury wydziałów w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim Katowicach.
Z ramienia Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej, dwukrotnie reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu Józef Rymer.
Gmach Sejmu Śląskiego w okresie międzywojennym https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Katowice_-_Gmach_Wojew%C3%B3dztwa_%C5%9Al%C4%85skiego.JPG/330px-Katowice_-_Gmach_Wojew%C3%B3dztwa_%C5%9Al%C4%85skiego.JPG